Open brief van Yvonne van Rooy, in een op juni 2009 gedateerde nieuwbrief, aan hoogleraren en managers van de Universiteit Utrecht

Beste collega's,

Vorig jaar rond deze tijd brachten wij een extra editie uit van deze nieuwsbrief vanwege financiële tegenvallers. Helaas kunnen we dit jaar geen beter nieuws brengen. Integendeel. De zware economische crisis zal ook onze universiteit fors raken. Dat geldt al voor het komend jaar, maar nog meer voor de jaren daarna. Concreet betekent dit dat de stevige bezuinigingsopgaven die de faculteiten en diensten al hadden, de komende jaren alleen nog maar zullen toenemen. Wij realiseren ons maar al te goed dat de werkdruk al hoog is en dat bij velen grote zorg bestaat over een verdere verschraling van onderwijs en onderzoek. Vandaar dat wij via deze brief een toelichting op de situatie geven en u informeren over de aanpak de komende maanden om samen met de decanen tot keuzes te komen voor de jaren 2011 en 2012.

Allereerst de oorzaken van onze lastige financiële situatie:

- Al eerder gaven we aan dat de 'overheveling' van minister Plasterk (100 mln. structurele bezuiniging op de eerste geldstroom van de universiteiten, waarvan 13,3 miljoen voor onze universiteit, ten gunste van NWO/Vernieuwingsimpuls) zwaar aantikt. De korting is een feit, maar of we deze middelen ook weer 'terugverdienen' via de Vernieuwingsimpuls hangt af van onze prestaties bij NWO. En als we goed scoren bij NWO, dan gaan deze middelen naar de desbetreffende onderdelen voor de (loon)kosten van het project, en vormen derhalve geen compensatie voor daling van de eerste geldstroommiddelen (huisvesting, ondersteuning, etc.) door de Plasterkkorting, die op de faculteiten drukt.

- In het onderwijs hebben wij te maken met sluipende bezuinigingen op de eerste geldstroom: al jaren daalt de bekostiging per student, terwijl wij wel aangesproken worden op verbetering van de rendementen. Het is begrijpelijk dat docenten en studenten dit 'op de werkvloer' voelen en dat dit steeds meer spanning oplevert met het zo gewenste onderwijsconcept van kleinschaligheid.

- Als gevolg van de ongelukkige huisvestingssituatie (veel relatief slechte gebouwen uit de jaren 60 en 70 die vervangen of gerenoveerd moeten worden, astbest en de hoge kosten van nieuwbouw/renovatie) hebben we noodgedwongen een omvangrijk huisvestingsprogramma dat zwaar op onze begroting, en dus ook op die van de faculteiten, drukt. De rente- en afschrijvingslasten van de nieuwe projecten liggen aanzienlijk hoger dan die voor de verouderde gebouwen uit het verleden. De norm voor de bekostiging vanuit de eerste geldstroom voor de huisvesting vanuit de overheid stamt nog uit midden jaren 90 en is al lang niet meer voldoende om de werkelijke kosten te dekken.

- Hoewel er in Den Haag strikte geheimhouding is rond de Voorjaarsnota en de precieze bezuinigingen pas met Prinsjesdag bekend worden, is wel duidelijk dat de universiteiten deze bezuinigingen zullen voelen. Het is dus verstandig om daar in onze begroting voor 2010 en daarna op te anticiperen. Daar komt bij dat we al zeker weten dat de pensioenpremies omhoog gaan en dat betekent voor de universiteit hogere werkgeverslasten die waarschijnlijk niet door het Rijk gecompenseerd worden.

Hoe gaan we hier nu mee om?

De bezuinigingen zullen gevolgen hebben voor alle onderdelen van de universiteit. Wij realiseren ons terdege dat decanen voor een hele lastige opgave staan om de begroting voor volgend jaar rond te krijgen en plannen te maken voor de jaren daarna. Wij hopen van harte dat zij daarbij op uw medewerking kunnen rekenen.

- De VSNU voert intensief overleg met de minister van OC&W. Daarbij gaat het over de problematiek van de alsmaar dalende inkomsten per student en over een nieuw bekostigingskader voor het onderwijs dat meer stabiliteit moet brengen.

- De bezuinigingsdruk dwingt decanen naar het onderwijsaanbod te kijken. Een aantal faculteiten is al bezig om het masteraanbod te reduceren omdat we een te groot aantal masteropleidingen hebben, waardoor er een omvangrijk cursusaanbod is ontstaan met soms weinig studenten. Dat is relatief duur, zeker gezien het feit dat bij de cursussen met veel studenten - met name in de bachelor - de noodzakelijke kleinschaligheid steeds meer in het gedrang komt.

- Voor het onderzoek geldt dat de tweede en derde geldstroom steeds belangrijker wordt. Het is met al het sombere financiële nieuws wel buitengewoon verheugend dat de afgelopen tijd deze externe inkomsten voor onderzoek flink gegroeid zijn. De EU-middelen worden steeds belangrijker. Alle faculteiten beschikken nu of binnenkort over ondersteuning voor EU-projecten. Dat is een groot compliment waard aan onze onderzoekers. Het is zaak deze groei vast te houden. We zijn direct of indirect partij bij een aantal programma's voor vervolgfinanciering van aflopende FES-programma's, waarover de besluitvorming later dit jaar is voorzien.

- We hebben het afgelopen jaar het huisvestingsprogramma drastisch herzien: alleen nieuwbouw en renovatie waar het echt niet anders kan. Door uitstel of afstel van nieuwbouw, sobere renovatie en een krappere huisvestingsnorm per FTE, is het programma al gereduceerd. Desondanks zullen de uitgaven voor huisvesting de komende jaren stijgen. Dit houdt in dat we nog scherper en zuiniger naar deze portefeuille zullen moeten kijken, dan we al deden en doen.

- De vorming van service centra (bijvoorbeeld op het gebied van ict, administratie en facilities) zetten we versneld door. Daarmee spelen we middelen vrij; dat voorkomt dat er anders nog meer op onderwijs en onderzoek bezuinigd zou moeten worden.

- Op universitair niveau gaan wij relatief meer bezuinigen dan binnen de faculteiten. Ongetwijfeld zullen de faculteiten (studenten en personeel) dit ook merken. Er zijn helaas geen voorzieningen binnen onze universiteit die van bezuinigingen gevrijwaard kunnen blijven.

- Een aantal onderdelen van de universiteit zal gedwongen zijn om een vacaturestop in te stellen. Dat betekent dat vacatures alleen in uitzonderingsgevallen met instemming van de decaan, c.q. het CvB vervuld kunnen worden. Ook worden we aanzienlijk terughoudender met de inhuur van externe deskundigheid zoals interim-managers. In het algemeen geldt dat we moeten versoberen en veel meer de 'kleine zuinigheid' bewaken, zoals niet meer extern vergaderen, als het ook in onze eigen gebouwen kan.

Deze zomer ontwikkelen wij in samenspraak met de faculteiten scenario's voor de bezuinigingen om de primaire processen waar mogelijk te ontzien. We zullen er met het instrument van de kaasschaaf niet komen. In september, na Prinsjesdag, bespreken we met decanen deze scenario's in combinatie met de precieze gegevens uit de Rijksbegroting. Dat moet tot concrete kaders leiden voor de jaren 2011 en 2012. Het is al met al een stevige opgave die we voor ons hebben, maar we zullen oplossingen moeten vinden om onze goede uitgangspositie voor de toekomst te borgen. Wij realiseren ons dat ons mooie Strategisch Plan, opgesteld voordat de economische crisis zich in zijn volle omvang manifesteerde, in het huidig economisch klimaat wel erg veel ambities bevat. Ook daar zal noodgedwongen een bijstelling moeten volgen. Dit komt in het septemberoverleg met de decanen eveneens aan de orde. Hoewel we zullen moeten accepteren dan we op onderdelen in een lagere versnelling verder gaan, gaan we er toch van uit dat we kunnen vasthouden aan de koers waaraan de afgelopen tijd door velen met veel inzet succesvol invulling is gegeven.

<<< Terug naar column