Deze website gebruikt cookies. Als je wilt weten wat dat zijn, en wat voor consequenties dat heeft, klik dan hier. Als je niets van die cookies moet hebben, klik dan hier.

Opgepoetst | 27-7-2019

Bijna honderd stofwisselingsziektes terug te voeren op de kwetsbare staart van pyruvaatdehydrogenase

Niet minder dan negentig stofwisselingsziektes zijn terug te voeren op het enzym dat ir Annechien Hengeveld heeft onderzocht. Dan zit er in het gen dat het enzym laat aanmaken een aminozuur verkeerd en maakt je lichaam een variant van pyruvaatdehydrogenase die niet werkt. Dankzij het onderzoek van Hengeveld begrijpen we nu waarom. De kwetsbaarheid van het enzym zit hem in zijn staart.

Als je in het bezit bent van een afwijkende versie van pyruvaatdehydrogenase, heb je een levensgroot probleem. Pyruvaatdehydrogenase is nodig voor de omzetting van suikers in energie. Werkt het enzym niet, dan ontstaan er afwijkingen in de organen die veel energie nodig hebben, zoals de spieren, het hart en de hersenen. "Bij de meeste afwijkingen aan dit enzym word je niet oud", zegt de onderzoeker. "Soms kun je iets doen met een dieet."

Medici zijn geinteresseerd in het onderzoek van Hengeveld, ook al zal dat niet direct uitmonden in nieuwe medicijnen. "Daarvoor is het te fundamenteel. Ik heb ook niet gekeken naar de variant van het enzym dat bij mensen voorkomt, maar naar een versie die je vindt bij bacterien."

Pyruvaatdehydrogenase is een complex van drie enzymen, dat ongeveer zo groot is als een virus. "Over twee van de drie enzymen wisten we al vrij veel", zegt de promovenda. "Maar over het enzym dat ik heb onderzocht nog niet. Dat komt doordat het niet mogelijk was het molecuul van het complex af te halen zonder het te beschadigen. We hebben het nooit apart kunnen onderzoeken."

Hengeveld kreeg het intacte eiwit wel gaaf in handen. Ze plakte het gen dat het enzymstukje laten aanmaken in het erfelijk materiaal van een bacterie, die het molecuul vervolgens puntgaaf produceerde. Toen bleek onder meer dat het uiteinde van het molecuul een zwakke plek was. Als daar te veel stukjes ontbraken, kon het enzym zich niet meer vastmaken aan het complex, en werkte dat dus niet.

Dankzij Hengevelds onderzoek kunnen medici nu van de negentig bekende genetisch afwijkende versies van het enzym achterhalen waarom die niet naar behoren functioneren. Medicijnen komen daarmee een stapje dichterbij.

Annechien Hengeveld promoveert op 24 april aan Wageningen Universiteit bij prof. Cees Veeger, emeritus hoogleraar in de biochemie.

_{Weekblad voor Wageningen UR, 18 april 2002.}

_{Gemaakt in Kladblok. WordPress is voor mietjes.}