|
| |
|
| |
|
|
|
Opgepoetst | 8-12-2019
Vasthormoon FIAF doet niets, zijn brokstukken wel
Toen de Wageningse moleculaire voedingswetenschapper dr Sander Kersten vier jaar geleden het hormoon FIAF ontdekte, was zijn stille hoop dat de stof kon helpen om de schadelijke gevolgen van de vetzuchtepidemie op te vangen. Zijn onderzoeksgroep bestudeert FIAF nog steeds, en ontdekte dat het hormoon pas actief wordt nadat het in stukjes uiteen is gevallen.
Het hormoon waarvan Kersten in 2000 het bestaan bekendmaakte, heeft vier verschillende namen. "Toeval", zegt hij. "Er waren meer groepen mee bezig. In een korte periode verschenen er vier publicaties over hetzelfde hormoon. In die van ons heette hij Fasting-Induced Adipose Factor, afgekort tot FIAF. Maar andere groepen hebben het hormoon een andere naam gegeven."
Toch is Kersten gaan gelden als 'de' ontdekker van het vethormoon. De meeste publicaties over het eiwit gebruiken de naam die hij heeft bedacht.
Da's leuk natuurlijk. Wel jammer is dat die naam niet klopt. Dat blijkt uit nieuw onderzoek dat Kerstens groep publiceert in de Journal of Biological Chemistry.
Aanvankelijk dachten onderzoekers dat de aanmaak van FIAF toenam als mensen vastten of op dieet gingen. Maar de concentratie van het hormoon veranderde niet in een recente proef met dikke proefpersonen, die op een streng dieet bijna twee kilo per week verloren.
FIAF wordt aangemaakt door vetcellen en de lever. De aanmaak neemt toe als je een groep medicijnen gebruikt die artsen fibraten noemen.
"En dat is interessant", zegt Kersten. "Fibraten verlagen de concentraties vetten in het bloed, en verbeteren de cholesterolhuishouding. Vooral mensen met overgewicht en beginnende suikerziekte gebruiken ze, als bij hen de bloedwaarden verslechteren. Als nou blijkt dat die fibraten niet direct werken, maar indirect via FIAF, dan kunnen farmaceuten misschien een veel beter medicijn maken op basis van FIAF. Maar dan moet je dat natuurlijk wel kunnen aantonen."
Toen de onderzoekers van Kerstens groep dat probeerden, stuitten ze op problemen. Ze ontdekten in dieren en mensen verschillende vormen van het vastenhormoon. Het FIAF dat Kersten had ontdekt, maar ook brokstukken daarvan. "Vetcellen maken het complete hormoon, de lever brokstukken", zegt Kersten. "Het valt kennelijk uit elkaar. We vermoeden nu dat een van die brokstukken het eigenlijke werk doet."
Dit is voor hormonen die zijn gemaakt van eiwitten niet ongewoon. Een eiwithormoon als insuline is eigenlijk ook een brokstuk dat ontstaat als enzymen stukken afknippen van een groter molecuul, dat wetenschappers pro-insuline noemen.
Wereldwijd onderzoeken universiteiten hormonen als FIAF, adiponectine en resistine. Allemaal worden ze aangemaakt door vetcellen. "Waarom wordt de ene persoon wel ziek door overgewicht en de andere niet?", zegt Kersten. "We denken dat we het antwoord moeten zoeken in deze hormonen."
Weekblad voor Wageningen UR, 17 juni 2004.