|
|
|
|
Opgepoetst | 4-8-2018
Eerst kijken, dan snijden
Een operatie aan een bijschildklier duurde tot voor kort lang en liet een lelijk litteken achter. Dat hoeft niet te gebeuren als artsen vooraf scans maken.
Vroeger duurde een operatie aan de bijschildklier, onder aan de hals, anderhalf uur. Nu is dat een kwartier. Vroeger hielden patienten een litteken van twaalf centimeter aan de ingreep over. Nu is dat twee centimeter. Vroeger moesten patiënten drie dagen in het ziekenhuis blijven voordat ze weer naar huis konden. Nu is dat een dag. Het is allemaal te danken aan de behandelmethode waar chirurg dr. Casper Smit aan de Rijksuniversiteit Utrecht onlangs op promoveerde.
Het bijzondere van de methode is dat artsen eerst met elektronische apparatuur in het lichaam kijken voordat ze gaan opereren. De promotor van Smit, prof. dr. Theo van Vroonhoven, is al sinds 1994 bezig met het ontwikkelen van zo'n methode. In dat jaar kreeg hij een patient met een ontregelde bijschildklier die collagechirurgen met geen mogelijkheid konden vinden.
Dat is niet zo vreemd, want een normale bijschildklier is ongeveer twee millimeter groot. Elk mens heeft er vier, vlak achter de schildklier. Ze maken een hormoon aan dat calcium aan de voeding onttrekt en de cellen van het skelet opdracht geeft om calcium af te geven. Het bijschildklierhormoon is onmisbaar. Het regelt bijvoorbeeld dat botten groeien en zichzelf vernieuwen. Maar soms gaat er iets mis.
Jaarlijks ontwikkelen zesduizend mensen een tumor in een, twee, drie of alle vier hun kliertjes. Het gevolg is dat de afgifte van het hormoon spectaculair stijgt. Dat gebeurt vooral bij vrouwen die de overgang zijn gepasseerd.
De tumor zelf is bijna altijd goedaardig, maar dat geldt niet voor de astronomische hoeveelheden calcium die het hormoon in de bloedbaan jaagt. Het calcium verhoogt de bloeddruk, verhoogt de kans op nierstenen en verkort de levensduur. Het saboteert bovendien de zenuwen die naar de hartspier lopen, waardoor die steeds onregelmatiger gaat kloppen. Als chirurgen de zieke klieren niet weghalen, kan daardoor zelfs de dood optreden.
'De conventionele ingreep was ouderwets chirurgenwerk', zegt Casper Smit. 'Openmaken, bijschildklieren opzoeken, en ze weghalen als ze abnormaal groot zijn. Het lukt bijna altijd. Maar het is niet meer van deze tijd. Het kan efficienter.'
Als artsen volgens Smits methode opereren, maken ze eerst een echo en een CT-scan. Uit die informatie kunnen ze afleiden waar de zieke klier zit. Precies op die plek opereren ze. 'De chirurg ziet tijdens de ingreep dus alleen de klier die volgens de scan en de echo te groot is geworden', zegt Smit. 'De andere niet.'
De chirurg weet dus niet zeker of hij werkelijk alle zieke kliertjes heeft verwijderd. Daarom moet hij een kwartier na de operatie het bloed van de patient onderzoeken met een speciale test, die de laboranten van het Universitair Medisch Centrum Utrecht voor Smit ontwikkelden. De test meet de hoeveelheid van het bijschildklierhormoon in het bloed. Als die voldoende is gedaald, weet de chirurg dat er geen zieke kliertjes meer in het lichaam van de patiënt zitten.
'Zonder die test was mijn methode niet zo'n succes geworden', zegt Smit. 'Artsen willen altijd het beste voor hun patienten. Als je met iets nieuws komt, moet je kunnen garanderen dat jouw nieuwe methode net zo goed is als de oude. Door de test kan ik dat. Als de hoeveelheid van het hormoon dan nog te hoog is, opereren we verder.'
De meeste van de vijftig Nederlandse ziekenhuizen die operaties aan de bijschildklier uitvoeren, gebruiken inmiddels de methode die Smit samen met zijn leermeester prof. dr. Theo van Vroonhoven en radioloog Bert van Dalen ontwikkelde.
'Als je volgens onze methode opereert, scheelt dat de helft in de kosten', zegt Smit. 'De operatie duurt minder lang, mensen zijn sneller weer thuis. Dat is in deze tijd natuurlijk erg interessant. Het ziekenhuis waar ik nu werk, het Diakonessenhuis Utrecht, denkt er zelfs over om de operatie poliklinisch uit te gaan voeren.'
Volkskrant, 7 juli 2001.