|
|
|
|
Opgepoetst | 19-4-2019
Hoe dodelijk is aspartaam?
"We need to tell the world that the NutraSweet Company is guilty of murder", vertelt de website aspartame.com. "We need to prosecute them, just as they did with Nazi war criminals."
Het is een extreem voorbeeld, maar er zijn tienduizenden websites als aspartame.com. Hoewel ze gelukkig niet allemaal voedingsbedrijven associëren met de verschrikkingen van de holocaust, verkondigen ze allemaal dezelfde boodschap. Aspartame kills. Aspartame is a toxin. Companies like NutraSweet, the first producer of aspartame, or Ajinomoto, are poisoning the world.
Tientallen verwijzingen naar wetenschappelijke artikelen, rapporten, quotes van onderzoekers en activisten en persoonlijke anekdotes moeten de bezoekers overtuigen. Wie twijfelt, aldus de websites, wil de waarheid gewoon niet horen.
De anti-aspartaamlobby kreeg in de zomer van 2005 een nieuwe impuls, toen onderzoekers van de Italiaanse Ramazzini Foundation meldden dat ze een verband hadden gevonden tussen leukemie en lymfekanker bij ratten, die hun hele leven lang aspartaam door hun voer hadden gekregen. De onderzoekers hadden de ratten na hun natuurlijke dood ontleed en onderzocht.
De Ramazzinistudie
De in het European Journal of Oncology verschenen studie van de Italianen is merkwaardig. Bij de mannetjesdieren had aspartaam geen effect op de incidentie van kanker. Bij de vrouwtjesdieren was het verband wel aanwezig. Bij hen was verhoogde een inname van de helft van de ADI de kans op lymphoma and leukemia.
Nog merkwaardiger is dat de vrouwtjesdieren volgens de Italianen niet eerder stierven als ze aspartaam toegediend kregen. Sterker, de zoetstof leek hun levensduur alleen maar te verlengen. Naarmate ze meer aspartaam kregen leefden ze langer.
De Italianen leken de merkwaardigheden in hun verslag niet op te merken. 'In our opinion, the results of our first experiment on aspartame call for urgent reconsideration of the rules governing its use as an artificial sweetener', zei tweede auteur van de studie Fiorella Belpoggi in een interview.
Het was aan aan dovemansoren gezegd. In Groot-Brittannië leidde de studie tot het stellen van vragen in de Commons door Liberal Democrat MP Roger Williams. Williams was te rade gegaan bij de anti-aspartaamlobby, en was een samenzwering op het spoor gekomen. 'The history of aspartame's licensing put regulators and politicians to shame', tekenden kranten uit zijn mond op. Het kon public health minister Caroline Flint niet overtuigen.
Uitstel
De European Food Safety Authority, de EFSA, reageerde snel op de berichten uit Italië. In juli 2005 vroeg de EFSA of het de originele onderzoeksgegevens mocht inzien. Toen die gegevens na 4 maanden - eind november 2005 - nog niet waren binnengekomen, liet de EFSA op 29 november 2005 een persbericht uitgaan waarin het de Italianen nogmaals dringend verzocht de gevraagde informatie te overhandigen.
Drie weken later, op 19 december 2005, vijf maanden na het eerste verzoek, ontving de autoriteit eindelijk het gevraagde dossier. Dezelfde dag nog stuurde de autoriteit een persbericht de deur uit. Een wetenschappelijk panel 'will begin its evaluation of the dossier of the new aspartame study as a matter of high priority', aldus de EFSA. 'It could take three to five months before the panel can finalise its work and come to a conclusion.'
Op dat moment zag de EFSA nog geen aanleiding om consumenten te adviseren om op te passen met aspartaam. Brussel had het dossier van aspartaam in 1984, 1987 en 1988 grondig bestudeerd toen het moest beslissen over de toelating van aspartaam op de Europese markt. In 2002 had het nog eens al het nieuwe onderzoeksmateriaal tegen het licht gehouden.
Voor de anti-aspartaamlobby zal het niet uitmaken tot welke conclusie de EFSA komt. Sinds de de begindagen van de lobby in het midden van de jaren zeventig, hebben onderzoekers tientallen keren verontrustende berichten over aspartaam ontzenuwd. Altijd, zelfs als hun studies werden gepubliceerd in high impact science journals, concludeerde de lobby dat de onderzoeken niet deugden. De wetenschappers maakten volgens de lobby deel uit van de grote samenzwering.
De chemie van aspartaam
Aspartaam is een verbinding van twee aminozuren, phenylalanine en aspartic acid, die via een methylester aan elkaar vastzitten. Over elk van die drie componenten circuleren theorieën, die de vermeende kwalijke gezondheidseffecten van aspartaam moeten verklaren.
In de vroege jaren zeventig injecteerden biologen bijvoorbeeld piepjonge muisjes met forse hoeveelheden van aspartic acid. Afwijkingen in de ontwikkeling van de hersenen en de geslachtsorganen waren het gevolg. Bij oudere dieren traden de effecten niet op.
Volwassen mensen, die met een infuus hoeveelheden in dezelfde orde van grootte kregen toegediend, hadden nergens last van. Voeg daarbij dat de hoeveelheden aspartic acid die een aspartaamgebruiker binnenkrijgt van een totaal andere orde zijn de hoeveelheden die proefdieren kregen, dan is duidelijk dat wetenschappers weinig waarde hechten aan de theorie dat aspartic acid in aspartaam de hersenen beschadigt. Toch verkondigt de anti-aspartaamlobby nog steeds dat 'gaten in de hersenen' het gevolg zijn van 'het levensgevaarlijke aspartic acid'.
Het belangrijkste zorgenkind van de lobby is echter de methylester in aspartame, die in het lichaam kan vrijkomen als methanol. Methanol zet in het lichaam om in een stof als formaldehyde, die op zijn beurt het netvlies en het hersenweefsel aantast. In grote hoeveelheden, tenminste. Volgens door NutraSweet betaalde studies zorgt de inname van aspartaam niet voor een noemenswaardige verhoging van de hoeveelheid methanol in de bloedbaan.
Voedingswetenschappers kunnen verder vertellen dat methanol in een keur van levensmiddelen zit. Methylesters zitten van nature bijvoorbeeld in fruit en tomaten. Hoe rijper de tomaten, hoe hoger de concentratie methanol. De hoeveelheid methylesters in een glas appelsap is bijna net zo hoog als die in glas met aspartaam gezoete diet coke, de hoeveelheid methanol in een glas tomatensap is zelfs drie keer zoveel.
Ook dat overtuigt de anti-aspartaamlobby niet. De studies die de industrie heeft betaald zijn volgens de lobby gelogen. Bovendien zouden appelsap en tomatensap gezondheidsbevorderende stoffen bevatten die de effecten van de methanol neutraliseren.
Groei
Wetenschappelijke relativering lijkt de lobby niet te deren. De mix van verouderde studies, een heroïsch ogende missie om aspartaam te verbieden, oefent blijkens het immense aantal anti-aspartaamwebsites op een grote groep een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit, en nu zijn er tienduizenden, misschien wel honderdduizenden anti-aspartaamsites op het web.
Maar ondanks het grote aantal websites is de invloed van de lobby in de echte wereld beperkt. De pogingen van de lobby om aspartaam van de markt te halen hebben tot dusverre nergens politiek effect gesorteerd. Uit de data van marktverkenners blijkt bovendien niet dat de vraag naar aspartaam afneemt.
Integendeel. In de EU zijn zesduizend levensmiddelen op de markt die aspartaam bevatten, en variëren van chewing gum tot diet coke, van vitamin pills tot table-top sweeteners. Wereldwijd zijn er meer dan tweehonderdmiljoen mensen die aspartaam gebruiken. Vooral in Azië groeit de markt, zeker nu de prijs van aspartaam is gedaald sinds de NutraSweet Corporation niet meer de enige fabrikant op de wereldmarkt is. Mondiaal groeit de acceptatie van light-producten, vooral die van soft drinks, zeker nu de gezondheidsautoriteiten obesitas hebben uitgeroepen tot het grootste gezondheisprobleem van dit moment.
Onlangs nam NutraSweet een oude productie-eenheid in Georgia weer in gebruik om aan de groeiende vraag tegemoet te komen. Het hoofdkwartier van Ajinomoto in Tokio liet enkele maanden geleden weten dat het de capaciteit van zijn plants in Yokkaichi, Japan en Gravelines, France zal laten toenemen tot 10.000 megaton per jaar.
Het is typerend dat internetsites die Urban Legends bestuderen steevast een hoekje hebben ingeruimd voor de theorieën over het verband tussen smaakstoffen als aspartaam en ziekten. De Urban Legends Reference Pages van Barbara en David Mikkelson hebben het verhaal, dat aspartaam een epidemie van kanker en hersentumoren zou veroorzaken, ondergebracht in de categorie 'False'.
En daar hoort het.
[kader]
Hersentumoren
In september 2005 vertelden de onderzoekers van de Ramazzini Foundation dat ze nog meer onderzoeksmateriaal in huis hadden dat aspartaam in een kwaad daglicht stelde. De ratten waarmee ze experimenteerden hadden ook een verhoogde kans op tumoren in hun nieren en hersenen.
De bevindingen, die op het moment dat ten tijde van het schrijven van dit artikel nog niet zijn gepubliceerd in een peer reviewed tijdschrift, sluiten naadloos aan bij de beschuldigingen die de anti-aspartaamlobby al sinds de jaren zeventig uit. In de jaren negentig meldden neuropathologen een ontdekking die de beschuldigingen van de lobby leek te ondersteunen. Sinds de jaren tachtig, hadden de onderzoekers ontdekt, was de incidentie van hersentumoren met tien procent was toegenomen. Het gevolg van de komst van aspartaan op de markt, aldus de anti-aspartaamlobby.
Voor het Britse Samantha Dickson Research Trust was het onderzoek aanleiding om enkele tonnen te investeren in een studie door King's College in Londen naar de impact van aspartaam op de kans op hersentumoren. Uit dat onderzoek kwam echter helemaal niets.
Het epidemiologische onderzoek van de neuropathologen is inmiddels ontzenuwd. De toename is een feit, maar is het gevolg van verbeterde onderzoeksmethoden en vergrijzing.
[einde kader]
[kader]
Verklaring
"Aspartame is one of the most tested food ingredients ever. All evaluations undertaken by independent risk assessors at international, European, and national level have concluded that aspartame is a safe food ingredients. With billions of man-years of safe use, there is no indication of an association between aspartame and cancer in humans."
The International Sweeteners Association, september 2005, in een reactie op het onderzoek van de Ramazzini Foundation.
[einde kader]
Food Engineering & Ingredients, maart 2006.