|
|
|
|
Opgepoetst | 29-9-2018
Nieuwe test vindt ook bioidentieke hormonen
Het opsporen van verboden groeibevorderaars in vee wordt de laatste jaren steeds lastiger. Het Wageningse RIKILT ontwikkelt methodes om wetsovertreders toch te betrappen.
'In 2000 was het opsporen van verboden groeibevorderaars in vee nog betrekkelijk eenvoudig', zegt Michel Nielen van onderzoeksinstituut RIKILT. 'De hormoonmaffia gebruikte vaak kunstmatige anabole steroiden als chloortestosteron, stanozolol en metandienone. Vond je die in een urinemonster, dan wist je zeker dat ze waren toegediend. Omstreeks 2004 kwam de kentering. In ampullen die de Algemene Inspectiedienst in beslag nam, zaten alleen nog maar bio-identieke hormonen. Nadat die zijn toegediend, kan geen onderzoeker meer aantonen of ze zijn toegediend of aangemaakt door het lichaam zelf.'
'Hormoonboeren gebruiken semisynthetische derivaten van estradiol en testosteron', vervolgt Nielen. 'De fabrikant heeft er dikwijls een vetzuur aangeplakt, zodat de moleculen na injectie in een spier langzaam aan de bloedbaan worden afgegeven. Een ester, heet zo'n hormoonderivaat. Vind je zo'n intacte ester in het bloed dan heb je het bewijs in handen dat een koe hormonen heeft gekregen.'
In urine zijn esters echter niet aan te tonen. Enzymen hebben de vetzuren van de hormonen geknipt waardoor het onderscheid met de lichaamseigen hormonen is verdwenen.
'Daarom zijn we gaan kijken in de haren van runderen', vertelt Nielen. 'Haren bestaan grotendeels uit dood weefsel. Er zijn geen enzymen actief, dus zou je in haar intacte derivaten moeten kunnen terugvinden.' In een vorig jaar gepubliceerde studie konden Nielen en medewerkers dat ook bewijzen. Ze konden een eenmalig toegediende injectie met een natuurlijk hormoonderivaat tot tien weken later nog in het haar terugvinden.
In de opsporing gebruiken verschillende landen inmiddels Nielens haarmethode. Een succes, en niet het enige. Dit jaar publiceerde promovendus Jeroen Rijk een andere test. Die weet het gebruik van nog moeilijker vindbare hormonen in de urine aan te tonen. De test verklikt het gebruik van natuurlijke verbindingen als DHEA en pregnenolon. Dat zijn prohormonen; enzymen in het lichaam kunnen ze omzetten in groeibevorderende natuurlijke hormonen.
"Met metabolomicstechnologie kunnen we het gebruik van DHEA vijf tot zeven dagen na toediening bewijzen", vertelt Nielen. "We hebben letterlijk alle verbindingen in de urine van koeien gemeten, en ontdekten dat met DHEA behandelde dieren een andere urinesamenstelling hebben. Vooral een groep verwante verbindingen, de androstanen, fungeren daarbij als biomarkers."
Nielen laat met dat analytische wapenfeit zijn collega's in de sportwereld achter zich. Die kunnen het gebruik van DHEA met geen mogelijkheid opsporen. "Het aantonen van hormoongebruik in topsporters is makkelijker dan in dieren", zegt Nielen. "Al was het alleen maar omdat de gehaltes in de urine van sporters hoger zijn. Mijn collega's in de sport hebben het ook qua regelgeving makkelijker dan wij. Wat zij aan bewijslast uit de kast moeten trekken om een kampioen te beroven van zijn medaille is soms nogal mager. Wij krijgen daarvoor nog geen koe afgekeurd."
Kennis On Line, januari 2010.