|
|
|
|
Opgepoetst | 4-3-2019
Cholesterolverlagende margarine van Unilever is veilig, zeggen Wageningers
De nieuwe margarine van Unilever is niet de eerste margarine met een medicijnachtige impact op het cholesterolgehalte. Al sinds 1995 is in Finland zo'n margarine te koop. maar die bevat stanolen. De Nederlandse cholesterolverlagende margarine, Becel Pro activ, heeft echter betasitosterol als werkzaam bestanddeel. De margarine wordt op de markt gebracht door Van den Bergh Nederland, onderdeel van het Unilever-concern.
Phytosterolen als betasitosterol zijn verbindingen die nauw verwant zijn aan cholesterol. Ze zitten in kleine hoeveelheden in plantaardige olien en de gemiddelde westerling krijgt er dagelijks zo'n tweehonderd milligram van binnen.
In hoeveelheden van enkele grammen per dag blijken sterolen de opname van cholesterol op twee verschillende manieren te blokkeren. Ten eerste zorgen ze ervoor dat een deel van het cholesterol in het maag-darmkanaal kristallen vormt die de darmwand niet kunnen passeren en die met de ontlasting het lichaam verlaten. Ten tweede verdringen phytosterolen cholesterol uit de micellen. Micellen zijn vetbolletjes die in het spijsverteringskanaal worden gevormd en die fungeren als transportmiddel voor cholesterol en bepaalde vitamines
Omdat ongeveer een derde van het aanwezige cholesterol via de voeding het maag-darmkanaal binnenkomt, zijn sterolen effectieve cholesterolverlagers. Proefpersonen die vier maal daags een portie van dertig gram margarine met in totaal drie gram sitosterol innamen, zagen de hoeveelheid cholesterol in hun bloed met acht procent verminderen. Het slechte cholesterol (LDL), dat verantwoordelijk wordt gesteld voor hart- en vaatziekten, verminderde zelfs met dertien procent. Indrukwekkende resultaten, zeker als je beseft dat cholesterolverlagende medicijnen een verlaging van twintig tot veertig procent teweegbrengen
Maar heeft betasitosterol geen ongewenste neveneffecten? Volgens Unilever niet. En ook volgens de Europese Novel Food Committee, bestaande uit onafhankelijke wetenschappers onder wie de Wageningse hoogleraar prof. dr Martijn Katan, kan betasitosterol geen kwaad. Naar verluidt was het belangrijkste discussiepunt binnen de commissie de impact die de sterolen kunnen hebben op vetoplosbare vitamines, zoals vitamine A en pro-vitamine. De biobeschikbaarheid zou kunnen verminderen door sterolen, omdat zij hun plaats innemen in de micellen. Maar uit de Unilever-studies bleek dat dit meeviel. Proefpersonen die betasitosterolen namen, hadden slechts tien tot twintig procent minder carotenen in hun bloed
Niemand binnen Unilever of de commissie zag gevaar in de abnormale hoeveelheden waarin de sterolen werden opgenomen. En dat is ook niet zo vreemd, licht prof. dr Frans Kok van de sectie Humane voeding en epidemiologie toe. "Sterolen zijn niet actief. Ze circuleren in het lichaam en worden uitgescheiden. Behalve dan als je phytosterolemie onder de leden hebt, een ziekte waarbij zowel phytosterolen als cholesterol zich in het lichaam ophopen, wat al jong leidt tot hart- en vaatziekten. Maar slechts een op de vijftien miljoen mensen lijdt aan deze erfelijke ziekte."
Ook dr Peter Zock van het Wageningen Centre for Food Sciences maakt zich niet zoveel zorgen over de impact van Pro activ op deze patienten. Deze mensen weten dat ze de ziekte hebben, worden goed geinformeerd door hun artsen en zullen de margarine dus ook nooit gaan gebruiken. Wel vraagt hij zich af of een dieet dat ongeveer tien keer zoveel sterolen bevat als normaal op lange termijn geen ongewenste gevolgen heeft. "Er zouden wel eens veel meer mensen kunnen zijn die sterolen opslaan maar niet in die extreme mate als de phytosterolemie-patienten", zegt hij. "Die mensen zouden in de problemen kunnen komen."
In de veertig onderzoeken die Unilever heeft laten verrichten, is niets van zo'n effect gebleken. "Maar misschien komt dat doordat geen van de onderzoeken langer liep dan twee jaar", aldus Zock. "Het gebruik van Pro activ moet natuurlijk gemonitored worden. Ik heb begrepen dat Unilever bezig is met het treffen van voorzieningen daarvoor."
Weekblad voor Wageningen UR, 17 juni 1999.